This content is blocked due to privacy reasons, you need to allow the use of cookies.
This content is blocked due to privacy reasons, you need to allow the use of cookies.

De wetenschap van de lucide droom.

Dromen is iets wat we allemaal doen, maar wist je dat het mogelijk is om je tijdens een droom bewust te zijn dat je droomt? Dat is precies waar lucide dromen over gaat!

Veel mensen denken dat lucide dromen betekent dat je volledige controle hebt over je droom, alsof je een soort regisseur van je eigen film bent. Maar eigenlijk is de definitie veel simpeler: een lucide droom is simpelweg een droom waarin je je bewust bent dat je droomt.

Dat betekent niet automatisch dat je de droom ook actief kunt sturen – het gaat puur en alleen om dat moment van besef. Droomsturing is een creatieve vaardigheid die je vervolgens kunt leren ontwikkelen.

De term ‘lucide droom’.

De eerste persoon die de term ‘lucide droom’ op schrift introduceerde was de Nederlandse schrijver en psychiater Frederik van Eeden in 1913.

Hij gebruikte de term in zijn publicatie “A Study of Dreams”, waarin hij verschillende soorten dromen beschreef. Van Eeden ontdekte dat hij soms, terwijl hij droomde, besefte dat hij aan het dromen was. Hij noemde deze dromen ‘lucide’, afgeleid van het Latijnse woord ‘lucidus’, wat ‘helder’ betekent. Dit idee was revolutionair, maar werd in die tijd nog niet breed erkend door de wetenschap.

Decennialang werd het idee van lucide dromen met argwaan bekeken. Hoe kon iemand die sliep zich bewust zijn van zijn eigen droom? Veel wetenschappers geloofden dat bewustzijn en slaap elkaar uitsloten: als je slaapt, ben je per definitie niet bewust. 

Critici beweerden dat verhalen over lucide dromen simpelweg reconstructies waren achteraf, gebaseerd op herinneringen aan gewone dromen. Ze dachten dat mensen die beweerden lucide te dromen eigenlijk gewoon wakker waren geworden en hun droom verwarden met een wakkere herinnering. 

Kortom: zonder hard bewijs bleef lucide dromen een mysterie, ergens zwevend tussen pseudowetenschap en anekdotisch bewijs.

De doorbraak van de wetenschap.

Het duurde tot de jaren 80 voordat de wetenschap serieus bewijs vond voor het bestaan van lucide dromen. Stephen LaBerge, een Amerikaanse psychofysioloog, speelde hierin een cruciale rol.

Hij ontwikkelde een experiment waarin proefpersonen tijdens een lucide droom vooraf afgesproken oogbewegingen moesten maken. Waarom oogbewegingen? Omdat de spieren van het lichaam tijdens de droomslaap (REM-slaap) verlamd zijn, maar de ogen vrij kunnen bewegen.

Hij ontwikkelde een experiment waarin proefpersonen tijdens een lucide droom vooraf afgesproken oogbewegingen moesten maken. Waarom oogbewegingen? Omdat de spieren van het lichaam tijdens de droomslaap (REM-slaap) verlamd zijn, maar de ogen vrij kunnen bewegen.

In zijn experimenten trainde LaBerge proefpersonen om tijdens hun droom bepaalde oogbewegingen te maken zodra ze zich bewust werden dat ze droomden. Deze bewegingen konden vervolgens worden waargenomen in het laboratorium, waar hun slaap werd gemonitord met EEG-scans en andere meetinstrumenten.

En wat bleek? De oogbewegingen kwamen exact overeen met de afgesproken signalen! Dit was de eerste directe, objectieve aanwijzing dat mensen zich daadwerkelijk bewust konden worden van hun droomtoestand terwijl ze nog steeds diep in hun REM-slaap verkeerden, én vrijwillig en vooropgezette instructies konden uitvoeren terwijl zij lucide droomden.

Wereldwijde aandacht.

Na LaBerge’s baanbrekende onderzoek raakten steeds meer wetenschappers geïnteresseerd in lucide dromen. Studies in verschillende laboratoria over de hele wereld bevestigden dat lucide dromen een echt fenomeen zijn. Onderzoekers begonnen te kijken naar de hersenactiviteit van lucide dromers met EEG-scans en later met fMRI-scans om te zien welke delen van de hersenen actief worden tijdens een lucide droom.

Een fMRI-scanner (functionele magnetische resonantiebeeldvorming) meet veranderingen in de bloedstroom in de hersenen om actieve hersengebieden in kaart te brengen tijdens verschillende cognitieve processen, zoals lucide dromen.

Ook werden er experimenten uitgevoerd met verschillende inductietechnieken: methoden om lucide dromen bewust op te wekken. Denk aan wake-induced lucid dreaming (WILD), waarbij iemand direct vanuit een wakkere staat een lucide droom binnenstapt, en mnemonic induction of lucid dreams (MILD), een techniek waarbij je jezelf voor het slapengaan herhaaldelijk voorneemt dat je je bewust wordt in je droom. Deze technieken vormen de basis van mijn workshop en coaching.

Daarnaast onderzochten wetenschappers welke stoffen lucide dromen kunnen bevorderen. Een belangrijke ontdekking was dat galantamine, een stof die normaal wordt gebruikt bij de behandeling van Alzheimer, de kans op lucide dromen aanzienlijk verhoogt. Dit komt doordat galantamine de niveaus van de neurotransmitter acetylcholine verhoogt, wat een belangrijke rol speelt in de (lucide) REM-slaap.

Hoewel galantamine een hulpmiddel kan zijn bij lucide dromen, is het geen wondermiddel. Het rommelen met supplementen kan gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, zoals verstoringen van de slaapcyclus, nachtmerries en zelfs ongewenste bijwerkingen op het zenuwstelsel. Bovendien zit de ware meerwaarde en diepte van het leren lucide dromen in de eigenstandige ontwikkeling van de benodigde mentale kracht en discipline. Het trainen van je bewustzijn en je vermogen om realiteit te toetsen, zowel overdag als in dromen, is wat uiteindelijk de meest duurzame en betekenisvolle resultaten oplevert.

De wetenschap van morgen.

Lucide dromen zijn inmiddels stevig verankerd in de wetenschappelijke literatuur, maar er valt nog veel te ontdekken. Huidig onderzoek richt zich op fMRI-scans van het brein tijdens lucide dromen om nog beter te begrijpen welke hersengebieden verantwoordelijk zijn voor het droombewustzijn.

Daarnaast wordt er geëxperimenteerd met technologieën zoals gecomputeriseerde slaapmaskers die kleine lichtflitsen geven tijdens REM-slaap, vlak boven gesloten ogen, om de gebruiker te herinneren dat hij of zij droomt.

Verder onderzoeken wetenschappers hoe lucide dromen kunnen worden ingezet voor praktische toepassingen, zoals het overwinnen van nachtmerries, het verbeteren van motorische vaardigheden (bijvoorbeeld voor atleten) en zelfs als een vorm van zelftherapie voor emotionele verwerking.

Wetenschap of wazig?

Wat ooit werd afgedaan als een vaag en onbewezen fenomeen, is dus inmiddels een serieus onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Dankzij pioniers zoals Van Eeden en LaBerge weten we nu dat lucide dromen écht bestaan en dat ze meetbaar zijn in het lab.

De toekomst zal uitwijzen hoe diep we kunnen duiken in de mysteries van het bewuste dromen en welke impact dit kan hebben op ons begrip van het brein, slaap en misschien zelfs de aard van bewustzijn zelf. Dus, de volgende keer dat je droomt: stel jezelf eens de vraag… ‘Droom ik nu?’ Wie weet waar dat toe leidt!

Deze website vraagt je toestemming voor het gebruik van cookies zoals beschreven in deze